A̱khwee

Maba̱ta̱do

Fantswam

Gworog

Sholyia̱

Takad

Tyeca̱rak

Tyuku

Á̱ lyuut ati̱kut wuni di̱n Tyap Maba̱ta̱do ja (Maba̱ta̱do)

A̱khwee (Shong: Kachia, Kpat: Kaciya, Á̱nietswaywan: Akhwee) yet Sot A̱gwomna̱ti Mali Naijeriya ja ma̱ a̱tak Si̱tet Ka̱duna, Naijeriya. A̱cyian nggu, kikya yet a̱keang A̱khwee ka. Shi kyai a̱byin hu bai km² 4,570 a̱wot shi á̱niet hu si̱ bai 252,568 ca̱caat ma̱ng fang a̱byin 2006 hu. Zwunzwuo-a̱muup ji, jija yet 802.

A̱khwee

Susot a̱gwomna̱ti mali Naijeriya

A̱byin	Naijeriya
Shyia̱ di̱ fam tyok a̱byin	Si̱tet Ka̱duna
Shyia̱ di̱ fam jen	UTC+01:00
Coordinate location	9°52′21″N 7°57′18″E
Ofit wu nang a̱kwak a̱son a̱gwomna̱ti wu ba̱ng a̱ni	Chairman of Kachia local government
Sa a̱pyia̱ a̱gwomna̱ti	supervisory councillors of Kachia local government
Sa kpa cam a̱byin	Kachia legislative council

A̱gi̱gak

Sot A̱gwomna̱ti Mali (SA̱M) A̱khwee ji byia̱ gak ma̱ng SA̱M Nietcen A̱fakan di̱ fam a̱tyin hu, SA̱M A̱jure di̱ fam a̱za-a̱tyin hu, SA̱M Wa̱gwon di̱ fam a̱tak, SA̱M A̱daa ji di̱ fam a̱tak-a̱tyin hu, SA̱M Cikun di̱ fam a̱za-jenshyung; ma̱ng SsA̱M Munya ma̱ng Paikoro mi̱ Si̱tet Nija di̱ fam jenshyung hu ma̱ a̱ca̱caat.

Nfam-tyok

Sot A̱gwomna̱ti Mali (SA̱M) A̱khwee ji byia̱ si̱sa 12 ja (oda-a̱feang nfam-tyok a̱byin) ku nfam koot tswák, nang:

1. A̱gunu
2. A̱nkwa
3. A̱won
4. Bishini
5. Dokwa
6. Ma Ta̱gwa̱i
7. Gumel
8. A̱khwee
9. A̱numa̱fa
10. Sop Musa
11. Kwaturu
12. Ghyii̱ng

Shi á̱niet

Ca̱caat ma̱ng fang á̱niet a̱byin a̱tuk mam 21 Zwat Tsat a̱lyia̱ 2006 hu, á̱ ku sak shi á̱niet Sot A̱gwomna̱ti Mali (SA̱M) A̱khwee hu ku bai 252,568. Sot National Population Commission of Nigeria and National Bureau of Statistics ji ku tyamn shi á̱niet nji ma̱ a̱tuk mam 21 Zwat Tsat 2016 ku si̱ bai 340,900.

Lili wun

Fi̱ri̱m-a̱vwuo hu ni̱ kyiak neet mi̱ °F 58 bai °F 96 a̱mgba̱m a̱lyia̱ ka, ma̱ng a̱tsunsturum nza ka̱nang fi̱ri̱m-a̱vwuo hu bai lat ke ku lan °F 101, da̱ cak njen a̱kwoi ka nang a̱vwuo ka ni̱ byia̱ a̱ninian mi̱ kyai tswazwa hu a̱ni a̱wot ka̱ si̱ laai swan ma̱ hyuhywi.

Shi fi̱ri̱m-a̱vwuo hu ma̱ a̱ca̱caat

A̱cak a̱vwuofi̱ri̱m ka ka̱ maai tat °F 92 a̱ni kuzang a̱tuk ni̱ labeang tat zwát 2.4, kyiak neet ma̱ a̱tuk mam 2 mi̱ Zwat Sweang ba̱ng si̱ bai mam 16 mi̱ Zwat Nyaai. Ka̱ si̱ ka mbyia̱ fi̱ri̱m-a̱vwuo ku maai laai shi a̱ tat °F 96 ma̱ a̱ca̱caat a̱wot ku cyok a̱ tat °F 68, a̱wot Zwat Tsat ja si̱ yet zwat ji ji̱ fi̱ri̱m a̱ swak ma̱ A̱khwee. Ma̱ng average daily maximum temperature ku lat °F 82, a̱cak a̱vwuoshyim ka ni̱ labeang a̱ tat zwát 3.4, kyiak neet ma̱ a̱tuk mam 23 mi̱ Zwat A̱taa ba̱ng si̱ bai mam 3 mi̱ Zwat Swak. December is the coldest month in Kachia, ma̱ng average low temperature °F 58 ma̱ng high temperature °F 87.

Á̱niet

A̱lyiak á̱niet A̱khwee ka yet nwap Á̱nietswaywan ja, A̱tino-Myamya, A̱mangfwuo, ma̱ng A̱daa. Nnwap njhyang si̱ yet A̱jhyuo, A̱sunkurum, ma̱ng A̱kpat.

Tungzwa

Shita-a̱byin ku bai yet a̱gba̱ndang kyayak nang á̱ cyui mi̱ Sot A̱gwomna̱ti Mali (SA̱M) A̱khwee ji mat a̱saat wu nang á̱ shyiat a̱ni ka̱nang á̱ cyui nji a̱ji. A̱byin ka yet! Nkyayak nghyáng si̱ yet swakpat, swaat, zuk ma̱ng ji̱njok soya.

A̱keang A̱khwee ka si̱ yet a̱nyiung ma̱ a̱ca̱cet a̱ka̱keang a̱tak Ka̱duna na nang a̱yaabwuanng ma̱ a̱di̱di̱t vwuon shyia̱ di̱ naat mbwuot a̱ni ma̱ng á̱ mbeang kyang ma̱ a̱la̱n tungzwa si̱tet ma̱ng a̱byin ka a̱mgba̱m.

Khwi

Khwikristi hwas byia̱ á̱niet a̱ swak mi̱ Sot A̱gwomna̱ti Mali (SA̱M) A̱khwee ji. Khwikpaa̱pyia̱ si̱ khwi, a̱wot Khwi A̱bwoi si̱ byia̱ á̱niet na̱ mban kuzang a̱tuk a̱ni.

Tat-a̱pyia̱

A̱ca̱cet a̱ka̱vwuo tat-a̱pyia̱

• Yunuvasi̱ti Sayen Tyei-di̱n-ta̱m Mundundung A̱khwee (gbangbang á̱ ku ngyei Yunuvasi̱ti Nok A̱khwee)

Á̱niet a̱lyoot

• Martin Luther Agwai, a̱khwukhwop a̱khwot a̱kwop
• Yohanna Kure, a̱khwukhwop a̱khwot a̱kwop

A̱ka̱fwuop nta

Media related to A̱khwee at Wikimedia Commons